2018-02-05
By chronić dzikie zwierzęta, warszawska firma opracowała urządzenie, które za pomocą naturalnych dźwięków przyrody skutecznie przepłasza zwierzynę z torów. Technologia imitująca odgłosy sójek, psów czy koni podbija też zagraniczne rynki, m.in. rosyjski i japoński.

Wiele linii kolejowych przecina siedliska zwierząt, co wiąże się z wysokim ryzykiem wystąpienia wypadków spowodowanych najechaniem pociągów na dziką zwierzynę. Według Biura Ochrony Środowiska PKP PLK SA, w latach 2007-2012 doszło do prawie 800 tego typu zdarzeń. Liczba kolizji z roku na rok nieustannie rośnie. Prawie każdy wypadek z udziałem dużego zwierzęcia oznacza opóźnienie w kursowaniu pociągów, a także konieczność przeprowadzenia przeglądów kontrolnych oraz naprawy powstałych uszkodzeń i dezynfekcji taboru. Koszty nierzadko sięgają setek tysięcy złotych.

Na torach pojawia się coraz więcej nowoczesnych pociągów – lżejszych, szybszych i cichszych, a przez to bardziej niebezpiecznych dla zwierząt. Z tego powodu przewoźnicy  potrzebują rozwiązań, które pozwolą chronić ich tabor oraz faunę przed niebezpiecznymi zdarzeniami. Najskuteczniejszym sposobem ochrony zwierząt są odstraszacze akustyczne, wykorzystujące automatyczne reakcje lękowe instynktu samozachowawczego, zapisane w ich pamięci genetycznej.

– Działanie urządzeń polega na wydawaniu sekwencji dźwięków - zwanych przez zoopsychologów bodźcami kluczowymi - przez minutę tuż przed przejazdem pociągu. Są to na przykład: ostrzegawczy krzyk sójki, szczekanie sfory psów czy kniazienie zagryzanego zająca. Działają one na instynkt samozachowawczy, dzięki czemu zwierzęta się do nich nie przyzwyczają i nie będą ich ignorować. Przemawiamy do zwierząt w ich języku. Dzięki temu, gdy nie ma pociągu, mogą bezpiecznie przebywać przy torach, a gdy zbliża się skład, to na czas przejazdu przepłaszamy je na bezpieczną odległość – tłumaczy Marek Stolarski, prezes zarządu firmy NEEL, która już 14 lat temu opracowała pierwszą technologię do przepłaszania zwierząt z torów, tzw. UOZ.

UOZ, czyli Urządzenie Ochrony Zwierząt, to unikalny w skali światowej efekt prac inżynierów polskiej firmy NEEL, ściśle współpracujących z naukowcami z Instytutu Badawczego Leśnictwa. UOZ mają kształt smukłych cylindrów mierzących ok. 110 cm wysokości. Ustawiane są wzdłuż torów w miejscach migracji zwierząt i uruchamiają się na podstawie informacji otrzymywanych z urządzeń sterowania ruchem kolejowym bądź z czujników zamontowanych na torach wykrywających nadjeżdżający pociąg.

Inspiracją do stworzenia urządzenia UOZ były badania prof. dr hab. Simony Kossak, nieżyjącej już kierownik Zakładu Lasów Naturalnych Instytutu Badawczego Leśnictwa, jednego z najwybitniejszych europejskich specjalistów od dużych dzikich ssaków. Jej pomysłem było wykorzystanie języka zwierząt i opracowanie metody skutecznego na nie oddziaływania.

Wieloletnie badania naukowców z Wydziału z Leśnego SGGW wykazały, że ponad 80% zwierząt reaguje na dźwięki zgodnie z założeniami, czyli zaniepokojeniem, dzięki któremu nie zbliżają się do torów, bądź ucieczką. Według danych PKP PLK, w miejscach z działającymi urządzeniami UOZ liczba wypadków z udziałem dzikich zwierząt zmniejszyła się około czterokrotnie.

– Urządzenia ochrony zwierząt służą nie tylko zwierzętom, ale również ludziom. W skrajnych przypadkach zderzenie rozpędzonego pociągu pasażerskiego z watahą dzików lub łosiem może doprowadzić do jego wykolejenia. Jako przykład warto przytoczyć sytuację ze Szkocji z 1984 roku. Wówczas najechanie pociągu typu push-pull na jedną krowę spowodowało katastrofę z ofiarami śmiertelnymi oraz rannymi – dodaje Marek Stolarski.

Montaż pierwszych urządzeń UOZ miał miejsce na linii E-20 Mińsk Mazowiecki – Siedlce. W kraju do tej pory zainstalowano ponad 1000 takich urządzeń. Polskie wynalazki cieszą się także dużą popularnością zagranicą. Można je spotkać np. w Rosji, m.in. na liniach Moskwa – Petersburg oraz Petersburg – Helsinki, na których jeżdżą szybkie pociągi Sapsan osiągające prędkość do 250 km/h.

Próbne instalacje testowane są także w Izraelu, a szczególnie do gustu przypadły Japończykom, którzy zainspirowani polskim wynalazkiem od kilku miesięcy badają skuteczność oryginalnej wersji stacjonarnej oraz pracują nad własną wersją mobilną wykorzystującą polski pomysł użycia języka zwierząt, montując w pociągach głośniki wydające dźwięki chrząkających jeleni i szczekających psów. W ten sposób chcą rozwiązać problem zatrzymywania pociągów przez stada jeleni sika, które wychodzą na tory i nie reagują na sygnał dźwiękowy lokomotywy. Wolno jadący pociąg będzie mógł wtedy przepłoszyć zwierzęta z toru. Niezależnie od tego, która wersja urządzenia zostanie ostatecznie wdrożona, wszystko wskazuje na to, że polska technologia będzie w przyszłości chronić także japońskie zwierzęta.

Nadesłał: Komunikacja Plus